مقاله - جایگاه و نقش مردم در دیدگاه مولا علی (ع) ، حامد محقق

¤  جایگاه و نقش مردم در دیدگاه مولا علی (ع)

  ?حامد محقق

---

 þمتن زیر گزیده ای است از فرمان حضرت علی (ع) به مالک اشتر ، که ﺩرآن جاﻳﮕﺎﻩ مرﺩم اﺯ ﺩﻳﺪﮔﺎﻩ مولا علی(ع) ونیز وظﻴﻔﻪ مسئولین ﺩر قبال مرﺩم به وضوح نشان داده شده است. اﻣﻴﺪ است که این منشور مورﺩ توجه قرار ﮔﻴﺮﺩ : 

تو که از خداوند ستار انتظار داری، پرده از اسرارت فرو نیندازد، پرده از اسرار مردم فرو نینداز. دستی بسوی دل شکستگان دراز کن و آن غمکده های ویران را مرمت نما. 

در دلهای شکسته که از فروغ آشوب و امید شادمانی ، تهی و خاموش است ، جمال ابدیت جلوه می کند. آری قلب شکسته عرش خداوند است. پس هرکس که آن سراچه ویران راتعمیر کند، کعبه مقدس را آبادان ساخته است. گره از کار مردم بگشا و با تمام وسائلی که در اختیار داری و با تمام قدرتی که در جان توست به جلب رضایت عموم و توده بکوش . همیشه با مردم باش. با شادی آنها شاد شو و در اندوه شان شرکت کن. قسمتی از وقت خود را به افراد نیازمند اختصاص بده که خود شخصا بکار شان برسی. این امر را در یک مجلس عمومی که همه بتوانند به آن وارد شوند به انجام برسان. در این مجلس ، برای خدایی که تو را خلق کرده با مردم فروتن باش. نگهبانان و سپاهیان را از خود دور کن تا هر کسی سخنی دارد بدون ترس و لکنت زبان با تو گوید . من از پیغمبر خدا(ص) چندین بار شنیدم که می فرمود: مردمی که در میان آنها ضعیف، نتواند بدون واهمه و گرفتگی زبان حقش را از قوی بگیرد ، هرگز روی پاکی و رستگاری را نخواهد دید . 

زنهارکه میان خود و مردم ، پرده بکشی و مدتی طولانی خود را از آنان نهان کنی. چه، نهان بودن والی از مردم نوعی سختگیری می باشد و نیز باعث کم اطلاعی او از کارها خواهد بود. والیان چون در پرده باشند از بیرون بی اطلاع می مانند و در نتیجه امور بزرگ، در نظرشان کوچک و امور کوچک ، بزرگ می شود. خوب ، زشت و زشت ، خوب جلوه می کند و حق و باطل مخلوط می گردد.

حق را به عهده هر کس آمد چه دور و چه نزدیک رعایت کن. هر جا که مربوط به خویشاوندان و نزدیکانت باشد صبر پیشه کن و در جایی که رعایت حق، بر تو سنگین است عاقبت آنرا که بسیار پسندیده است ، بجوی و در نظر گیر. هرگاه مردم گمان کردند که تو در موردی ظلم کرده ای، عذر خود را آشکارا به آنان بگو و بدین وسیله گمان بد ایشان را از خود دور گردان. این امر هم تمرین عدالت خواهی تو ، هم ارفاق و مهربانی بر مردم و یک نوع بیان عذری است که نتیجه آن اقامه حق است که مورد علاقه و هدف تو میباشد. 

هر کسی رنجی متحمل شده، در نظر بگیر. رنج کسی را به غیر او نسبت مده و همان مقدار که زحمت کشیده و در راه تو فعالیت کرده ، قدر بدان. نه اینکه مقداری از رنج او را نادیده بگیری . هرگاه مردی عالی مقام و دارای تباری بلند رنج کمی متحمل شد ، علو مقام او باعث نشود کار کوچک وی را بزرگ جلوه دهی و همچنین اگر مرد گمنامی کار بزرگ و ارزنده ای انجام داد ، گمنامی او سبب کوچک شمردن کار او نگردد. 

تا می توانی با دانشمندان و علمای پاکدامن معاشرت کن و از حکمت حکمای کشور خویش به حد کافی استفاده کن که دانشمندان و ارباب حکمت ، تو را در تحکیم مبانی مملکت کمک کنند و با نیروی فضیلت و کمال ، اختلافات مردم را رفع و پریشانی ها را به یک جا گرد آورند و از پیشینیان سخن گویند. معایب آنها را آشکار و فضایل آنها را تقریر نمایند و این باعث اصلاح امور سرزمین تو و موجب پایداری آنچه مردم پیش از تو بدان متکی بوده اند ، می شود.

زنهار که بر مردم منت گذاری و بخواهی خوبی خود را به رخ آنان بکشی یا کار خود را از آنچه هست ، بیشتر بنمایی یا وعده ای به مردم دهی ولی به آن وعده عمل نکنی که منت نیکی را ازبین می برد. زیاد جلوه دادن خوبی نور حق را برطرف می سازد و خلف وعده دشمنی خدا و مردم را موجب می شود. چنانچه خدا فرموده: دشمنی بزرگی است نزد خدا، بگویید آنچه را که نمی کنید. ( آیه3 - سوره صف) 

زنهار از انجام ندادن کاری که درست بودن آن واضح است. زنهار از شتابزدگی در کارها پیش از آنکه وقت آن برسد. زنهار از سستی در کار هنگامی که امکان انجام آن هست. زنهار از انحصار طلبی و به خود اختصاص دادن آنچه همه درآن برابرند . 

ﺧﺪﺍﻳﺎ ، خداوندا ، ﭼﮕﻮﻧﻪ زیستن را تو به من بیاموز ، ﭼﮕﻮﻧﻪﻣﺮﺩﻥ را ، خود خواهم دانست.